Đối với những người say mê khám phá, muốn tìm hiểu về văn hóa con người ở vùng đất mới, thì bảo tàng có thể là địa điểm được chọn. Chỉ có điều kiện, trong dung lượng của rất nhiều người Việt Nam là thế hệ trẻ, bảo tàng luôn luôn là một không gian cứng với các hiện vật và tư liệu được tìm thấy trong tủ kính. Khách hàng tham quan chỉ có thể mở rộng và tiếp cận được lượng nhỏ thông tin đính kèm mà có bảo tàng cung cấp, từ đó tạo ra các lớp trẻ ít “mặn mà” với những điểm có ý nghĩa linh thiêng thế này.
Đặc biệt, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 rất nhiều lĩnh vực trong đó có bảo tàng cũng phải tự mình thích ứng với “cuộc sống trực tuyến”, đưa ra văn bản, nghệ thuật gần hơn với công chúng thông qua ứng dụng công nghệ trong thời gian giãn cách xã hội, cũng như chào đón khách trong và ngoài nước. Vì vậy, công việc ứng dụng bảo tàng chính là cách khai thác hệ thống truyền thông không gian văn hóa, mang một diện mạo hoàn toàn mới lạ đến với khách hàng.
Muôn màu số hóa bảo tàng
Trên thế giới, ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa và phi vật thể có thể trở thành xu hướng tất yếu, ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tại Việt Nam công nghệ từng bước được đưa vào ứng dụng bảo tồn các công việc thông tin hóa di động, di sản văn hóa máy chủ lưu trữ, tiếp cận quảng cáo muôn nơi.
Nhiều điểm đến ứng dụng công nghệ trong hoạt động trưng bày, tham quan trực tuyến từ nhiều năm nay, như Hoàng thành Thăng Long đã cho ra mắt các tour du lịch về đêm, di tích Nhà tù Hỏa Lò có kênh phát thanh độc quyền trên Spotify nền nền (ứng dụng nghe nhạc) và Apple Podcasts; Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ra mắt sản phẩm tham quan trực tuyến 3D; Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam cũng giới thiệu tour tham quan 360 độ…
Bàn về tác động của bảo tàng đối với công chúng, bà Nguyễn Thị Định – Trưởng phòng Quan hệ công chúng- Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cho biết: “Ứng dụng công nghệ nổi bật tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phải kể đến ứng dụng tham quan 3D trên trang web, toàn bộ thông tin được đăng tải trên trang web có thể giúp du khách tham quan một cách tiện lợi nhất kể cả khi không có điều kiện đến tham quan trực tiếp. Tiếp nối thành công đó, năm 2021 Bảo tàng đến trải nghiệm nâng cấp hơn với ảo ứng dụng 3D. Chỉ cần một khách hàng “click” có thể tham quan không gian 3 chiều và mỗi một vật thể đều được xây dựng điểm nhấn giúp khách trải nghiệm siêu thực, một công việc chưa từng có tại bảo tàng trước đây. ”
Ngoài ứng dụng công nghệ 3D thực tế áo, bà Nguyễn Thị Định chia sẻ thêm: “Bảo tàng còn ứng dụng thuyết minh tự động, dù đã cho ra mắt ứng dụng thuyết minh tự động vào năm 2013 nhưng đến năm 2020 đã được thay đổi hình thức vừa kết hợp thiết bị thuyết minh tự động, vừa sử dụng điện thoại thông minh để quét mã QR. In the base of Bảo tàng Lịch sử Quốc gia có tổng cộng 94 QR code tương ứng với 94 bài giới thiệu vô cùng đặc sắc. ”
Truy cập vào web trang của Bảo tàng, du khách có thể tham quan, tìm hiểu hiện vật trên nền tảng 3D bằng cách sử dụng các mũi tên trên màn hình để di chuyển, vừa xem các vật trưng bày, vừa nghe giọng thuyết trình minh truyền cảm ứng của ảo hướng dẫn viên.
Bên cạnh việc sử dụng hệ thống thuyết minh tự động, số hóa tư liệu, nhiều bảo tàng còn liên kết với các công ty chuyên về công nghệ để phát triển nền tảng số như hỗ trợ ứng dụng mã QR tương tác tại các điểm tham quan, bảo tàng, di tích; công nghệ thuyết minh tự động (hướng dẫn âm thanh); công nghệ tiên tiến như công nghệ thực tế ảo (Virtual Reality – VR), thực tế tăng cường (Augmented Reality – AR), công nghệ lưu trữ điện toán đám mây … nhằm phục vụ nhu cầu đa dạng của khách hàng. Với cách tiếp cận gần, tạo hứng thú, tò mò, các điểm di động, bảo tàng bước đầu tạo nên sức hấp dẫn lớn, thu hút sự quan tâm của đông đảo giới trẻ, nhất là học sinh, sinh viên.
Du khách trải nghiệm ứng dụng thuyết minh đa phương tiện trên điện thoại khi tham gia bảo tàng
Khẳng định chuyển đổi số là bước đi tất cả trong hoạt động của bảo tàng, bà Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam, Bộ VHTTDL, cho biết: “Nhu cầu để có thể thưởng thức, trải nghiệm hoặc khám phá những vật thể hóa giá trị và phi vật thể là nhu cầu thiết bị của con người. Thế nhưng, trong khó khăn chuyển đổi điều kiện cần phải có một giải pháp và giải pháp số hóa giúp đưa ra các sản phẩm phi vật thể của Việt Nam với công chúng trên thế giới. Đây là một xu hướng tất yếu, phải thực hiện trong thời đại ngày nay. ”
Còn Phó Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Nguyễn Thị Thu Hoàn cho biết, “Bảo tàng Lịch sử Quốc gia với ứng dụng nghệ thuật số đã được tiếp cận, học hỏi trong công việc bảo quản di sản cùng các tài liệu, hiện vật lưu trữ tại bảo tàng. Đến như tương tác 3D về quốc gia bảo mật, các tài liệu và ứng dụng nghệ thuật đó được tiếp tục cập nhật, bổ sung để có thể giới thiệu đến công chúng một cách thuận lợi trước cảnh xu hướng hiện nay. ”
Connecting between the transport system and du lịch notation
Chỉ sau vài năm ngắn, những khái niệm công nghệ hiện đại chỉ tồn tại ở quốc gia phát triển như “tương tác 3D”, “tiếp xúc không chạm”, “thực tế ảo”, “thực tế ảo tăng cường ”,“ Thuyết minh tự động đa ngôn ngữ ”… đã dần dần trở nên quen thuộc với công chúng đam mê khám phá. Và hiện nay, bảo tàng không chỉ là nơi cất giữ sản phẩm nói chung mà còn là nơi để gắn kết cộng đồng, nhiều bảo tàng đã trở thành những điểm hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.
Các điểm đến thu đông đảo khách du lịch với hàng trăm nghìn lần hoặc thậm chí lên đến cả lượt khách tham quan hàng năm như Bảo tàng Hồ Chí Minh, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam, Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam, Bảo tàng Đoàn chăm sóc thành phố Đà Nẵng, Bảo tàng Đắk Lắk, cùng nhiều bảo tàng chuyên ngành, bảo tàng cấp tỉnh đã nâng cấp thành những điểm thường xuyên trong các tuyến du lịch lịch của nhiều khách du lịch.
Việc chuyển đổi số giúp bảo tàng trở thành điểm du lịch lý tưởng, thu hút số đông tìm đến trải nghiệm, làm giàu vốn tri thức, qua đó cũng dễ dàng “chạm đến trái tim” của giới trẻ, giúp khởi động niềm vui hào, tinh thần dân tộc. This thực sự là một bước tiến lớn trên nền tảng phát triển của các bảo tàng và di tích Việt Nam hiện nay./.
