Công ty chúng tôi thưởng thức tác phẩm trong triển lãm Chloris – Ảnh: Noirfoto
Trong bộ ảnh mang tên nữ thần hoa trong thần thoại Hy Lạp, điều đầu tiên gây ấn tượng cho người xem chính là vẻ đẹp mới lạ nhìn như tranh sơn mài, lại lấp lánh như vàng bạc.
Với các tác phẩm từ hai bộ sưu tập “Bất tử” và “Tái sinh” đang trưng bày trong triển lãm (diễn ra đến ngày 30-9 tại Vy Gallery, 20 Nguyễn Văn Thủ, quận 1, TP.HCM), nghệ thuật sĩ – nhiếp ảnh gia Phạm Tuấn Ngọc có một dòng ngược chiều để khai phá đến tận cùng bức ảnh thủ công, chạm đến sự đồng nhất tuyệt đẹp giữa ý tưởng và thể hiện, giữa tác phẩm và bản thân nghệ sĩ qua kỹ thuật in lumen.
Đây là một kỹ thuật ít người sử dụng trên thế giới, và Tuấn Ngọc là người duy nhất đang thực hiện tại Việt Nam.
Hướng dẫn khác và táo bạo giúp anh tạo nên những hiệu ứng thị giác cho từng tác phẩm độc quyền của mình, hầu hết mọi người đều có chung cảm nhận: bất ngờ, choáng váng, tò mò, cứ thế nghĩ đây là tranh, không thể tin được là ảnh …
Nói như nhạc sĩ Đức Trí chia sẻ: “Tôi đứng rất lâu trước nhiều bức tranh như thế. Chloris, hoa của nỗi cô đơn”.
* Bén duyên với bức ảnh trong thời gian du học tại Thụy Điển, trở về Việt Nam và mở phòng tối Noirfoto Darkroom để tiếp tục đam mê, nhưng với Chloris, anh lại ngược về bộ ảnh thủ công?
– Startup của mình cũng giống nhiều người, đơn giản là người thích chụp ảnh. Sau đó mình thích chụp phim, học tập và khám phá cả thế giới cảm biến chất lượng mà mình có thể “chơi” với nó bằng nhiều cách, chứ không chỉ tạo ra những bức ảnh chụp trước đó. Có rất nhiều kỹ thuật trong quản lý ảnh thủ công.
Mình có thể đổ chất lên, vẽ, tô đậm, làm nhạt màu, không làm chỉ trên giấy mà trên vải, lụa, gỗ, đá … các nhân liệu tự nhiên lên vô số. Lúc đầu mình thấy thật không có vì trong nước có mỗi mình làm, không có ai để học.
Nhưng sau đó, mình lại thấy có may mắn. Vì đã bỏ quên, nó trở thành cả một lĩnh vực mới cho mình khám phá, càng tìm càng thấy hay và cứ thế tiếp tục.
* Cái “hay quá” đó là gì mà anh làm theo đuổi dù chỉ có một mình?
– Có lẽ vì triết lý tính toán trong đó. Khi sử dụng tác động hóa chất lên các chất liệu để tạo ra hình ảnh, nó không chỉ chuyển đổi về vật lý mà có cả tác dụng hóa học biến đổi, không chỉ thay đổi về trạng thái hình ảnh mà cả bản chất. Nó thay đổi cũ biến và tạo nên mới thứ gì, trong đó có ngẫu nhiên.
Ngẫu nhiên không phải là không kiểm tra được, mà phải đủ kiến thức và kinh nghiệm để chủ động tạo điều kiện cho ngẫu nhiên. Và ngẫu nhiên, không lặp lại, mỗi tác phẩm đều là độc bản, có một không hai. Điều đó thích hợp của mình.
Với một nghệ sĩ có thị giác như mình, tác phẩm không có triết lý, mắt chỉ đẹp nhưng vô hồn. This Hướng dẫn cho mình phù hợp cả về lớp vỏ và nội dung, cả linh hồn và xác nhận.
Những bông hoa “sớm nở tối tàn” trở nên bất tử khi được chiếu vào ảnh giấy
* Anh có thể giải thích chi tiết hơn về triết lý này trong quá trình thực hiện và sáng tạo các sản phẩm cho triển lãm Chloris? Vì sao lại có đến hai tác phẩm khác nhau?
– Cả hai bộ ảnh đều sử dụng kỹ thuật lumen in (in phơi sáng trên giấy ảnh đen trắng), là kỹ thuật đặt vật thể có nguồn gốc thực vật hoặc động vật lên giấy bạc và vật liệu phơi sáng dưới ánh sáng thay vì để lộ sáng rồi bằng cách xử lý chất lượng trong phòng xử lý tối đa.
Dưới tác động của ánh sáng trực tiếp, các nguồn sáng sẽ sinh ra phản ứng với vật lý và hóa học, tạo nên những hình ảnh độc đáo, có ngẫu nhiên và duy nhất.
Với “Unless”, mình mang hoa phơi sáng trên giấy bạc với mong muốn lưu giữ vẻ đẹp của hoa một cách vĩnh viễn. Sau thành công của đầu tiên, mình vẫn chưa thỏa mãn. Có gì thôi thúc mình phải khám phá thêm.
Với “Tái sinh”, vai trò của nghệ sĩ được quản lý nhiều hơn nhưng cũng “ác” hơn. Mình không giữ cho hoa đẹp mãi, mà “giết” nó, đè nén, thiêu hủy nó dưới ánh sáng dữ dội để tác động đến cái chết và sự hóa thân từ dạng này sang dạng khác.
Câu chuyện mình muốn kể từ một vẻ đẹp như thế, nếu chấp nhận hy sinh, như phượng hoàng đi qua hỏa hoạn để tái sinh từ tro tàn, sẽ đạt đến một vẻ đẹp mới của sự hóa thân: dữ dội, mạnh mẽ , is not a bông hoa hiền lành mà là bông hoa phát nổ.
* Nhiều người chia sẻ khi xem các tác phẩm trong bộ “Tái sinh”, họ không thể ngờ rằng đó lại là hình ảnh từ những bông hoa. Đa số liên kết đến vẻ đẹp sâu dương lắng đọng, lắng đọng của đại, vũ trụ, không gian, thời gian … Đó có phải là triết lý hóa thân mà bạn phải nhắc đến?
– Mình rất vui khi có nhiều người cùng cảm nhận. Ngoài kỹ thuật in lumen, mình quét lại hình ảnh và phóng to lên. Khi đi sâu vào từng bông hoa, cánh hoa nhỏ nhất và phóng lên cực lớn, nó lại cho ra hình ảnh đồ họa như những vì sao, những thiên hà đang nổ tung.
Trong cái nhỏ có lớn và trong lớn có nhỏ. Trong cái chết có sự sống, và sự sống ẩn chứa các lần hóa thân theo, vừa tuần hoàn vừa tái sinh.
Một lần nữa cờ tình cờ là ngoài bàn tay nghệ sĩ, những phần tử tạo thành tác phẩm đều đến từ tự nhiên. Mặt trời cũng là một vì sao đốt cháy chính nó để tạo ra ánh sáng. Ánh sáng đó quay lại đốt cháy hoa và tạo hình.
Sau đó hơi nước trong hoa, nhựa hoa tạo nên màu … tất cả đều là các yếu tố tự nhiên. Bộ ảnh hội tụ đủ cả Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ (theo phương Đông) hay Đất, Nước, Lửa, Không khí (phương Tây). Càng ngày, các hoạt động của mình càng gắn với tự nhiên và mình tìm thấy sự cân bằng trong đó.
Có thể tác giả của mình không đạt đến mức đó nhưng khi nhìn vào quá trình sáng tạo, mình thấy được những triết lý đáng để suy ngẫm về quá trình hình thành một bông hoa hay cả vũ trụ, từ nhỏ đến lớn, từ chết đi đến tái sinh chứ không chỉ là nhìn đẹp.
Phạm Tuấn Ngọc (1982) là Duyệt ảnh gia – nghệ sĩ, chuyên gia trong lĩnh vực ảnh thủ công và cố vấn ảnh. Anh là người sáng lập Noirfoto Darkroom-Gallery-Studio dành riêng cho chụp ảnh nghệ thuật, nơi anh thực hiện sáng tác mọi quy trình tạo ảnh thủ công, trau dồi những kỹ thuật có từ đầu ngày của bộ ảnh lịch sử.
Anh còn tổ chức các cuộc triển lãm nhóm, làm người giảng dạy hoặc diễn giả cho các buổi trò chuyện, workshop, portfolio review … về Duyệt ảnh.
Ảnh gia Trần Tuấn Việt đưa bún lên Discovery
